Δύο εικόνες χαρακτηρίζουν την εξέλιξη της διαδικασίας για αναζήτηση διεξόδου στο θέμα των οδοφραγμάτων. Από τη μία, η σταθερή στάση των πλευρών σε σχέση με τις προτάσεις που έχουν κατατεθεί στη συνάντηση των δύο ηγετών στις 20 Ιανουαρίου. Από την άλλη, μια έντονη προσπάθεια του ειδικού αντιπροσώπου του Γενικού Γραμματέα, Κόλιν Στιούαρτ, να διατηρήσει, με δημόσιες δηλώσεις, ένα κλίμα αισιόδοξης προοπτικής για πιθανή σύμπλευση των πλευρών στο θέμα των οδοφραγμάτων, σε μια περίοδο κατά την οποία είναι άκρως απαραίτητο να καταγραφεί πρόοδος και αποτέλεσμα, έστω και σε χαμηλής εμβέλειας ζητήματα.
Ο Κόλιν Στιούαρτ ή ακόμη και συνεργάτες του, διατηρούν επικοινωνιακά στα μέρη ή και στα ΜΜΕ στίγματα προοπτικής για το γεγονός ότι είναι δυνατή μια συμφωνία από τις πλευρές. Κυρίως ελπίζουν, ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν συνθέσεις επί του ζητήματος αλλά και νέες ιδέες για διευκόλυνση της προσπάθειας, ενώ θεωρούν ότι οι πλευρές «ψάχνουν τρόπους» για συμφωνία.
Ετοιμότητα
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν ήθελε να μιλήσει τουλάχιστον δημοσίως για νέες ιδέες ή και συνθέσεις ιδεών για τη διαμόρφωση του πλαισίου. Ωστόσο παρουσιάζει την ελληνοκυπριακή πλευρά πάντα ένα βήμα μπροστά γιατί, όπως είπε το βράδυ της Παρασκευής, διαθέτει πολλές ιδέες και προτάσεις, ενώ ενδεικτικά επισήμανε ότι δεν υφίσταται λόγος για να φοβάται ο ίδιος τον διάλογο. Υπεραμύνθηκε μάλιστα της πρότασης που ο ίδιος έχει καταθέσει ενώπιον των Κόλιν Στιούαρτ και Ερσίν Τατάρ σημειώνοντας πως ήταν μια πρόταση αποτελούμενη από τρία σκέλη: Οδοφράγματα, το θέμα της Πύλας και άλλες προτάσεις που είτε από πλευράς ΗΕ έχουν προταθεί είτε με πρωτοβουλία του ιδίου.
Οι πλευρές αποφεύγουν πάντως να μιλήσουν για την πιθανότητα αναζήτησης εναλλακτικών προτάσεων ή συνθέσεων, οι οποίες να φαντάζουν ικανές να δώσουν λύσεις. Ο φόβος οι πλευρές να παραμείνουν εγκλωβισμένες σε πολιτική στόχευση, ώστε να μην έχουν ζημιά στο εσωτερικό μέτωπο είναι ορατός. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας στέλνει συνεχώς το μήνυμα απαντώντας σε αυτές τις εκτιμήσεις, πως ο ίδιος είναι πάντα έτοιμος, δεν δειλιάζει ενώπιον προτάσεων οι οποίες μπορούν να αλλάξουν το κλίμα. Σημειώνεται αυτή η δημόσια τακτική του Νίκου Χριστοδουλίδη κυρίως σε συνάρτηση με την άκαμπτη δημόσια στάση του Ερσίν Τατάρ, ο οποίος βεβαίως και αυτός επιμετρά τις συνθήκες που επικρατούν στην τουρκοκυπριακή κοινότητα και οι οποίες φορτικά τον πιέζουν όπως παρουσιάσει μια συμφωνία που να έχει ως προμετωπίδα της το οδόφραγμα της Μιας Μηλιάς. Μια τέτοια συμφωνία θα παρουσιαστεί ως επιτυχία για τον Τατάρ γιατί θα του δώσει ερείσματα εντός της κοινότητας, κυρίως γιατί θα αναθερμάνει το εσωτερικό εμπόριο.
Διαδικασία στην τ/κ κοινότητα
Η συγκυρία που επικρατεί σήμερα στην τουρκοκυπριακή κοινότητα είναι άκρως ενδιαφέρουσα αφού ουσιαστικά έχει εισέλθει σε εκλογική διαδικασία για την ανάδειξη του νέου ηγέτη της κοινότητας. Η προσπάθεια του Ερσίν Τατάρ να συνεχίσει στην τουρκοκυπριακή ηγεσία σήμερα κινείται σε εντελώς διαφορετικές παραμέτρους. Δεν είναι καθόλου ευνοϊκό για τον ίδιο το κλίμα εντός της κοινότητας. Η πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων θεωρούν ότι έχει με τη στάση του οδηγήσει σε ακόμη πιο έντονη απομόνωση της κοινότητας. Παρουσιάζεται αδιάλλακτος, ενώ κάνει συνεχείς αναφορές με βάση το αφήγημά του για δύο «κράτη», εστιάζει σε ζητήματα τα οποία πρακτικά θα έχουν όφελος για τους Τουρκοκυπρίους, ενώ ταυτόχρονα δεν θα θέτουν σε κίνδυνο το αφήγημά του. Ο Τατάρ επί του παρόντος δηλώνει ότι προετοιμάζεται για την ανακοίνωση των προθέσεών του αλλά παρασκηνιακά διαδίδει ότι θα είναι στην κούρσα της εκλογικής διαδικασίας.
Με βάση τα όσα τεκταίνονται στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, η εκτίμηση είναι πως αναμένεται πολιτικά εντός του 2025 να επιστρέψει η αριστερή αντιπολίτευση. Τόσο σε σχέση με την εκλογή της λεγόμενης κυβέρνησης όσο και στην ηγεσία της κοινότητας. Ο πρόεδρος του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος παρουσιάζει σειρά πρωτοβουλιών, το κόμμα του οργανωτικά είναι ήδη σε προεκλογική περίοδο, ενώ προτρέχει σε κινήσεις και προτάσεις της καθημερινής πρακτικής. Το παράδειγμα της δημόσιας πρότασης του Τουφάν Ερχιουρμάν για τις διόδους είναι ενδεικτικό. Είναι δε επί της ουσίας η μοναδική δημόσια παρέμβαση:
«Εάν είναι επιθυμητή η πρόοδος, η φόρμουλα είναι σαφής: περιλαμβάνει την άμεση έναρξη με προτάσεις που μπορούν να εφαρμοστούν με τον ταχύτερο και ομαλότερο δυνατό τρόπο και που δεν θα δημιουργήσουν προβλήματα για καμία πλευρά. Δεν χρειάζονται μακρές συζητήσεις για όλες τις προτάσεις. Μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία για τα σημεία διέλευσης Haspolat/Μια Μηλιά και Akıncılar (Λουρουτζίνα) με τρόπο που δεν θα δημιουργούσε συζήτηση για «ζώνη ανάσχεσης», ακολουθώντας τη λογική των προηγούμενων σημείων διέλευσης». Την ίδια στιγμή στη φόρμουλα Ερχιουρμάν τίθενται και οι προτάσεις του Νίκου Χριστοδουλίδη που αφορούν την «τεχνική επιτροπή νεολαίας», τη «συμβουλευτική επιτροπή της κοινωνίας των πολιτών» και την «επιτροπή αλήθειας» οι οποίες, «ως ζητήματα που δεν απαιτούν σημαντικές συζητήσεις περιεχομένου ή προηγούμενη προετοιμασία, θα μπορούσαν επίσης να γίνουν δεκτές».
Υπάρχουν ακόμη προοπτικές
Πάντως, παρά τις δυσκολίες και την έλλειψη επί του παρόντος προόδου, δεν φαίνεται ακόμη να έκλεισαν οι πόρτες του διαλόγου για τις διόδους. Όπως σημειώνουν διπλωματικές πηγές, θα ήταν μια ιδανική εξέλιξη αν όλες οι προτάσεις των πλευρών μπορούσαν να συμφωνηθούν στο σύνολό τους, δημιουργώντας και μια νέα διάσταση στις προσεγγίσεις για την έναρξη συνομιλιών επί της ουσίας του προβλήματος. Δηλαδή αν γινόντουσαν αποδεχτές όλες οι προτάσεις για διόδους, δηλαδή της Μιας Μηλιάς, συνδυαστικά με τη Λουρουτζίνα, αλλά και οι προτάσεις για περάσματα όπως τα θέτει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και αφορούν το Πυρόι και τα Κόκκινα. Ταυτοχρόνως θα ήταν παραγωγικό να προχωρήσει η συμφωνία για την Πύλα αλλά και να ανοίξει ο δρόμος Άρσους-Πύλας προς διευκόλυνση των Τουρκοκυπρίων της μικτής κοινότητας.
